Naród a państwo w polskiej myśli historycznej

Polacy, uderzmy się w piersi i wyznajmy szczerze, iż braknie nam istotnie rozsądku (B. Trentowski)

Chodziło jednak..., by nie zagubić tego, co było wartościowe w dziedzictwie dawnej Rzeczypospolitej, a w szczególności - swobód obywatelskich aktywizujących i pobudzających do odpowiedzialności za losy kraju stosunkowo szerokie masy obywateli.
Problem zatem polegał na przywróceniu zachwianej równowagi między władzą państwową i czynnikiem społecznym, nie o przeciwstawienie, ale o syntezę obu sił.

Zdawał sobie Kutrzeba sprawę ze słabych stron państwowości polskiej, bo "piękność nie jest siłą, chyba dla kobiety, i to częściej w powieści niż w życiu".

Jak się okazuje, państwo nie może być jedynym czynnikiem decydującym o losach kraju, spełnia ono rolę przede wszystkim jako siła "stabilizacyjna", gdy zaś chodzi o działanie dynamiczne, trzeba się odwołać do narodu. "najgłębszych jego wartości".

[z okładki]

Uwagi: zażółcony papier bloku.