Wspomnienia kaprala z września 1939

O wojnie niemiecko-polskiej 1939 roku powiedziano już bardzo dużo, ale czy powiedziano już wszystko? Całkowite wyczrpanie tego tematu - jak i każdego innego zresztą - jest, oczywiście, niemożliwe. W tym wypadku jednakże łatwo wskazać przynajmniej jedną charakterystyczną lukę: brak świadectwa głównego aktora dramatu - prostego żołnierza. "Wspomnienia kaprala" z tego punktu widzenia są tekstem pionierskim. Ich autor, żołnierz 20 pp., to jeden z tych, którym słusznie przysługuje miano "soli ziemi". Typowa jest jego postać i typowe są jego losy. Miejski proletariusz w pierwszym pokoleniu, blisko jeszcze związany z wsią, z której wyszedł, Franciszek Kłaput reprezentuje te siły, które obliczu Polski Niepodległej nadawały charakter nowego i - w perspektywie - nowoczesnego społeczeństw.Utrwalony przez niego obraz wojny jest wolny od prób upiększania czy monumentalizowania rzeczywistości. Czytelnik znajdzie w nim wszystkie, wielokroć już opisane rysy wrześniowej tragedii: miażdżącą dysproporcję sił i środków, fatalne zaopatrzenie wojska, załamanie łączności, niekompetencję dowódców, słabość operacyjnego i mobilizacyjnego przygotowania. Znajdzie jednak także potwierdzenie faktów, z których naród polski czerpał dumę w najczarniejszych dniach klęski - faktów świadczących o nieustępliwej woli walki w obronie słusznej sprawy. - Jan Józef Szczepański