Ostatnia z rodu

Pisana w latach 1963-1964 książka przedstawia postać Anny Jagiellonki (1523-1596) na tle dziejów XVI-wiecznej Rzeczypospolitej za panowania dwóch ostatnich Jagiellonów. Anna, córka Zygmunta I Starego i Bony, wychowana na renesansowym dworze, zdominowana przez silną osobowość matki, ponad dwie trzecie swego długiego żywota spędziła na uboczu historii, będąc świadkiem intryg, walk o reformę państwa i Kościoła, sporów o władzę. Dopiero po bezpotomnej śmierci brata, Zygmunta Augusta (1572), spadkobierczyni potężnego rodu, obdarzona tytułem Infantki, wyszła z cienia. Wkroczyła na scenę polityczną jako symbol tradycji Jagiellonów, snuła plany polityczne i matrymonialne, odegrała istotną rolę w czasie trzech pierwszych bezkrólewi. Po krótkim epizodzie Henryka Walezego szlachta okrzyknęła niemłodą już Annę królową (1575), przeznaczając jej na męża Stefana Batorego. “Pół wieku przeszło przeżyła na królewskim ustroniu, zanim osiągnęła cel marzeń — poczuła na ręce węzeł stułły, a ciężar korony na skroniach”.
Po śmierci Batorego (1586) królowa pokrzyżowała plany wielkich europejskich rodów, doprowadzając do osadzenia na polskim tronie swojego siostrzeńca, Zygmunta III Wazy. A jednak “o rządzeniu marzyła nadaremnie. Siostrzeniec ani myślał dzielić się władzą z ciotką... Pozostawały Annie hafty, dzieła miłosierdzia, troska o własny dwór wdowi tudzież o należyty porządek nabożeństw”.

Uwagi: zażółcone brzegi str.